विज्ञानात प्रयोगाचे महत्व विशद करून सांगणाऱ्या गॅलिलिओने बरेच प्रयोग केले होते त्यातील एक मजेदार प्रयोग आपण जाणून घेऊया. १६३८ साली प्रकाशाचा वेग मोजण्यासाठी गॅलिलिओ व त्याचा एक मित्र एका अंधाऱ्या रात्री साधारण एक मैल लांब अंतरावर असलेल्या टेकड्यांवर कंदील घेऊन उभे राहिले. त्यांची कल्पना अशी होती की गॅलिलिओने कंदिलाचे झापड उघडताच प्रकाश त्याच्यापासून त्याच्या मित्रापर्यंत पोहचेल व त्याला तो प्रकाश दिसला कि तो त्याच्याजवळच्या कंदिलाचे झापड उघडेल. या दोन्ही गोष्टींसाठी लागलेला वेळ गॅलिलिओ त्याच्या नाडीच्या ठोक्यांवरून मोजेल. मोजलेल्या वेळेत प्रकाशाने गॅलिलिओपासून मित्रांपर्यंत व त्यापासून परत गॅलिलिओपर्यंत असे एकूण दोन मैल अंतर कापलेले असेल आणि यावरून प्रकाशाचा वेग मोजता येईल पण हा प्रयोग पूर्णतः फसला कारण प्रकाशाचा असलेला प्रचंड वेग मोजण्यासाठी एक-दोन मैल अंतर हे नगण्य ठरते. यावरून गॅलिलिओला एक गोष्ट मात्र कळाली की प्रकाशाचा खूपच जास्त आहे आणि माणूस तो मोजू शकेल की नाही याबद्दल मात्र तो साशंक होता. पण या प्रयोगानंतर ४० वर्षांच्या आत डच खगोलनिरीक्षक ओलस रोमर याने गुरूच्या चंद्रग्रहणाव...

इसवी सनाच्या पाचव्या सहाव्या शतकात एका वर्षी ग्रीसमधील अथेन्स शहराच्या सुमारे तीनशे किलोमीटर अंतरावरील मिलेटस या शहरात एक अजब घटना घडली होती. त्या वर्षी जोरदार पाऊस झाल्याने खूप मोठ्या प्रमाणावर ऑलिव्हचे उत्पादन  झाले होते. या फळांपासून तेल निघत असल्याने व ते घरगुती वापरात येत असल्याने त्या प्रदेशात तेलघाणींचा  व्यवसाय प्रचलित होता. या वर्षी शेतकरी खूप आनंदात होते, खूप वर्षांनंतर एवढे पीक आले आणि आता फक्त तेल काढून ते बाजारात न्यायचे होते. तेल काढण्यासाठी जेव्हा ते आपले आपले उत्पादन घेऊन घाणींच्या मालकांकडे गेले तेव्हा हताशपणे सर्व मालकांनी त्यांना थेल्सकडे जायला सांगितले. थेल्स हा मिलेटस शहरातील स्वतःच्या ज्ञानाचा व्यवहारात उपयोग करून घेणारा प्रसिद्ध व्यक्ती होता. हिवाळ्यातच आपल्या निसर्ग निरीक्षणाने या वर्षीच्या पर्जन्याचा कयास त्याने बांधला आणि मिलेटस शहरातील सर्व तेलघाणी त्याने खूप कमी किमतीत भाडेतत्वावर विकत घेतल्या. आता मालकांना घाणींच्या वापरासाठी तो म्हणेल त्या किमतीला त्या परत घ्याव्या लागणार होत्या आणि यातून थेल्सला बराच पैसा मिळणार होता.   (या थेल्सबद्...