मुख्य सामग्रीवर वगळा

Science Aptitude Test

विज्ञान कविता आणि गीतं

4. आण अग्नीची भाकतो

"आण अग्नीची भाकतो, आम्ही आण अग्नीची भाकतो |

स्वतः जळतो, जगा उजळतो", आम्ही आण अग्नीची भाकतो || ध्रु ||

छात्र आहे विज्ञानाचा, तिमिर नाशे अज्ञानाचा |

अज्ञान प्रयत्ने झाकतो, आम्ही आण अग्नीची भाकतो || १ ||

कास धरुनी विज्ञानाची, शिकस्त करुनी प्राणपणाची |

विज्ञानी भूचरणी वाकतो, आम्ही आण अग्नीची भाकतो || २ ||

ज्ञानार्थी जरी विदेशी जाऊ, मायभूमिसी परतुनी येऊ,

दिले वचन न टाकतो, आम्ही आण अग्नीची भाकतो || ३ ||

आकर्षणाचे कितीही मोके, आम्ही जाणतो त्याचे धोके |

दृढनिश्चये ते टाळतो, आम्ही आण अग्नीची भाकतो || ४ ||

विज्ञानाचा असेल दर्पण, भरतभूमीचे त्याते दर्शन |

किरणप्रकाशे जगी फाकतो, आम्ही आण अग्नीची भाकतो || ५ ||

इथे जन्मले बहु वैज्ञानिक, स्वदेशसेवे इथेच स्थायिक |

आदर्श आम्ही राखतो, आम्ही आण अग्नीची भाकतो || ६ ||

विज्ञानाचे पाईक आम्ही, स्वदेशसेवा करण्या नामी |

जन्म तिजचरणी वाहतो, आम्ही आण अग्नीची भाकतो || ७ ||


© कवी : उपेंद्र चिंचोरे


3. तेजोनिधी लोह गोल

तेजोनिधी लोह गोल, भास्कर हे गगनराज

हे दिनमणी व्योमराज, भास्कर हे गगनराज


दिव्य तुझ्या तेजाने, झगमगले भूवन आज

हे दिनमणी व्योमराज, भास्कर हे गगनराज


कोटी कोटी किरण तुझे अनलशरा उधळिती

अमृतकण होऊन, अणुरेणू उजळिती

तेजातच जनन मरण , तेजातच नवीन साज   

हे दिनमणी व्योमराज, भास्कर हे गगनराज


ज्योतिर्मय मूर्ती तुझी, ग्रहमंडळ दिव्य सभा

दाहक परि संजीवक, करुणारून किरणप्रभा

होवो जीवन विकास, वसुंधरेची राख लाज

हे दिनमणी व्योमराज, भास्कर हे गगनराज


तेजोनिधी लोह गोल, भास्कर हे गगनराज

हे दिनमणी व्योमराज, भास्कर हे गगनराज


कवी- पुरुषोत्तम दारव्हेकर

नाटक- कट्यार काळजात घुसली


2. विज्ञानगीत

संपला अंधार आता, सूर्य ज्ञानाचा उदेला |

लागल्या वाटा दिसाया, शक्ती दे चालण्याला ||धृ||


विश्व हे होते धुक्याने वेढलेले, झाकलेले |

अंधश्रध्दांनी जगाचे, मार्ग होते घेरलेले |

ज्ञानविज्ञानातुनी ते सत्य आता प्रत्ययाला

संपला अंधार आता, सूर्य ज्ञानाचा उदेला ||१||


गूढ सृष्टीचे कळाया; ध्यास ज्यांचे श्वास झाले

पीडितांचे दुःख जाता; सौख्य ज्यांना लाभलेले |

थोर या ज्ञानी जनांंचा; वारसा आम्हां मिळाला 

संपला अंधार आता, सूर्य ज्ञानाचा उदेला ||२||


सत्य आहे जीवनी ते; पाहण्या दृष्टी मिळावी

सत्य जे - जे ये पुढे ते; साहण्याची वृत्ती यावी |

मानवासंगे जपावे सृष्टीच्याही वैभवाला

संपला अंधार आता, सूर्य ज्ञानाचा उदेला ||३||


विश्व संचारास आता; आपणांला लाभलेले

मानवाचे हात आता; ते ग्रहांशी पोचलेले |

सिध्द आम्हीही नवे आव्हान हे पेलावयाला

संपला अंधार आता, सूर्य ज्ञानाचा उदेला ||४||


गीत- श्री. शंकर वैद्य आणि श्री सतिश सोळांकूरकर

संगीत- श्री यशवंत देव

गायन- श्रीमती मीनल देशपांडे आणि इतर


1. रक्तपिपासू

आम्ही इवले इवले

ओबडधोबड

रक्तपिपासू, समाजशोषक, समाजकंटक

म्हणूनी हिणवू नका-

आमच्या टिचभर पोटाला, थेंबभर

रक्ताचा आधार- पण तेव्हढं द्यायलाही

तुमची मात्र कुरबूर

तुमच्या रक्ताचा एक थेंब दुसऱ्याचं

जीवन वाचवू शकतो म्हणून टाहो

करीत बाटल्या बाटल्या रक्त गोळा

करणारा तू- थेंबभर रक्ताला

महाग होतो आमच्यासाठी!

पण आम्हीसुद्धा मोरारजीभाईंचे

पक्के चेले- बाटलीला शिवत नाही

रक्त हवे ताजेतवाने धमनीमधले

मारा मारा डीडीटीचा फवारा

किंवा अश्रूधूर सोडा- अन् तुम्ही

तुमच्याच डार्विनचे की फार्विनने

सांगितलेलं तत्त्व साफ विसरला-

Survival of the fittest-

"लायक तेवढाच तगतो"-

आम्ही शिकलो त्याच्याकडून

करा नवीन औषधांचा मारा-

आम्ही देऊ गुंगारा- कारण

आम्हालाही जगायचं आहे

तुमच्यासारखंच अन् तुमच्या रक्तावर,

रक्त आमचं अन्न आहे-

नाहीतर बनवा आमच्यासाठी दुसरं अन्न

म्हणजे आम्ही तुमच्या रक्ताच्या वाट्याला जाणार नाही.


डॉ. प्रभाकर प्रल्हाद जामखेडकर

(मुंबई- १६/०३/१९७८)

कविवर्य नारायण सुर्वे यांनी प्रशंसलेली, आकाशवाणी संमेलनात प्रसारित कविता.

टिप्पण्या

या ब्लॉगवरील लोकप्रिय पोस्ट

नील्स बोर- जन्मदिवस- ७ ऑक्टोबर १८८५.

नील्स बोर हे एक डेन्मार्कचे भौतिकशास्त्रज्ञ होते ज्यांनी अणुसंरचना आणि पुंजवाद समजून घेण्यासाठी मूलभूत योगदान दिले, ज्यासाठी त्यांना १९२२ साली भौतिकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक मिळाले. बोर हे एक तत्त्वज्ञ आणि वैज्ञानिक संशोधनाचे प्रवर्तकही होते. संशोधन बोर यांनी अणूचे एक नवीन प्रारूप मांडले, ज्यात त्यांनी अणुकेंद्रकाभोवती फिरणारे इलेक्ट्रॉन हे एकाच नव्हे तर अनेक कक्षांतून फिरतात आणि प्रत्येक कक्षेसाठी ठराविक ऊर्जापातळी असते. ज्या इलेक्ट्रॉनची ऊर्जा जास्त तो केंद्रकापासून लांबच्या कक्षेमध्ये तर ज्या इलेक्ट्रॉनची ऊर्जा कमी तो केंद्रकाजवळच्या कक्षेमध्ये. या कक्षांची ऊर्जापातळी मात्र स्थिर असते आणि एखाद्या इलेक्ट्रॉनला ठराविक ऊर्जा मिळाली की तो बाहेरच्या कक्षेत ऊडी मारतो किंवा त्याची ठराविक ऊर्जा कमी झाली की आतल्या कक्षेत उडी मारतो.  घरातील गॅसच्या शेगडीच्या निळ्या ज्योतीमध्ये मिठाचे (सोडिअम क्लोराइडचे) कण टाकल्यावर  त्या क्षणी त्या जागी पिवळी ठिणगी दिसते. पाण्यात  सोडिअम धातूचा तुकडा टाकला असता तो पेटून  पिवळी ज्योत दिसते. रस्त्यावरील सोडिअम व्हेपर  दिव्यांमधूनही त्याच पिवळ्या रंगाचा प्रका

मिलेटसचा थेल्स

इसवी सनाच्या पाचव्या सहाव्या शतकात एका वर्षी ग्रीसमधील अथेन्स शहराच्या सुमारे तीनशे किलोमीटर अंतरावरील मिलेटस या शहरात एक अजब घटना घडली होती. त्या वर्षी जोरदार पाऊस झाल्याने खूप मोठ्या प्रमाणावर ऑलिव्हचे उत्पादन  झाले होते. या फळांपासून तेल निघत असल्याने व ते घरगुती वापरात येत असल्याने त्या प्रदेशात तेलघाणींचा  व्यवसाय प्रचलित होता. या वर्षी शेतकरी खूप आनंदात होते, खूप वर्षांनंतर एवढे पीक आले आणि आता फक्त तेल काढून ते बाजारात न्यायचे होते. तेल काढण्यासाठी जेव्हा ते आपले आपले उत्पादन घेऊन घाणींच्या मालकांकडे गेले तेव्हा हताशपणे सर्व मालकांनी त्यांना थेल्सकडे जायला सांगितले. थेल्स हा मिलेटस शहरातील स्वतःच्या ज्ञानाचा व्यवहारात उपयोग करून घेणारा प्रसिद्ध व्यक्ती होता. हिवाळ्यातच आपल्या निसर्ग निरीक्षणाने या वर्षीच्या पर्जन्याचा कयास त्याने बांधला आणि मिलेटस शहरातील सर्व तेलघाणी त्याने खूप कमी किमतीत भाडेतत्वावर विकत घेतल्या. आता मालकांना घाणींच्या वापरासाठी तो म्हणेल त्या किमतीला त्या परत घ्याव्या लागणार होत्या आणि यातून थेल्सला बराच पैसा मिळणार होता.   (या थेल्सबद्दल बरेच किस्से

विज्ञान रंजन स्पर्धा 2023 (प्रश्नावली)