मुख्य सामग्रीवर वगळा

Science Aptitude Test

नोबेल पारितोषिक 2020- वैद्यकशास्त्र

स्टॉकहोम या स्वीडन मधील शहरातील कॅरोलिन्स्का इन्स्टिट्यूट येथील नोबेल समितीने अमेरिकेतील हार्वे जे. अल्टर, चार्ल्स एम. राईस आणि ब्रिटन मधील मायकल हॉटन यांना संयुक्तपणे २०२० चे फिजिओलॉजी किंवा मेडिसिनमधील नोबेल पारितोषिक देण्याचा निर्णय घेतला आहे.

जगभरातील लोकांमध्ये सिरॉसिस आणि यकृताचा कर्करोग निर्माण करणाऱ्या यकृतदाह (हिपेटायटिस) विरुद्धच्या लढाईत निर्णायक योगदान देणाऱ्या तीन शास्त्रज्ञांना यंदाचे नोबेल पारितोषिक देण्यात आले आहे. 

हार्वे जे. अल्टर, मायकल हॉटन आणि चार्ल्स एम. राईस यांनी लावलेल्या शोधामुळे 'हिपेटायटिस सी व्हायरस' हा नवा विषाणू ओळखण्यात आला. त्यांच्या कामापूर्वी हेपेटायटिस ए आणि बी विषाणूंचा शोध ही एक महत्त्वाची पावले होती, पण रक्तामुळे होणारा हिपेटायटिस नेमका कशामुळे होतो हे स्पष्टपणे सांगता आले नव्हते. हिपेटायटिस सी विषाणूच्या शोधामुळे जुन्या हेपेटायटिसच्या उर्वरित रुग्णांचे कारण उघड झाले आणि संभाव्य रक्त चाचण्या आणि नवीन औषधे यांनी लाखो लोकांचे प्राण वाचले.

जागतिक आरोग्य संघटनेनुसार, हिपेटायटिसमुळे जगभरात दरवर्षी सात कोटींहून अधिक रुग्ण आणि चार लाख मृत्यूंची नोंद होते. हा आजार जुनाट आहे आणि यकृताचा दाह आणि कर्करोगाचे एक प्रमुख कारण आहे.

या प्रतिष्ठित पुरस्काराची रक्कम एक कोटी स्वीडिश क्रोनॉर (११,१८,००० डॉलर्सपेक्षा जास्त) आणि सुवर्णपदक आहे. या पुरस्काराचे निर्माते स्वीडिश संशोधक आल्फ्रेड नोबेल यांनी १२४ वर्षांपूर्वी सोडलेल्या राशीतून हे पुरस्कार दिले जातात.

१२ ऑक्टोबरपर्यंत जाहीर होणाऱ्या सहा पुरस्कारांपैकी हा पहिला पुरस्कार आहे. इतर पारितोषिके भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, साहित्य, शांतता आणि अर्थशास्त्र या क्षेत्रातील उल्लेखनीय कार्यासाठी दिली जातात.

टिप्पण्या

या ब्लॉगवरील लोकप्रिय पोस्ट

नील्स बोर- जन्मदिवस- ७ ऑक्टोबर १८८५.

नील्स बोर हे एक डेन्मार्कचे भौतिकशास्त्रज्ञ होते ज्यांनी अणुसंरचना आणि पुंजवाद समजून घेण्यासाठी मूलभूत योगदान दिले, ज्यासाठी त्यांना १९२२ साली भौतिकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक मिळाले. बोर हे एक तत्त्वज्ञ आणि वैज्ञानिक संशोधनाचे प्रवर्तकही होते. संशोधन बोर यांनी अणूचे एक नवीन प्रारूप मांडले, ज्यात त्यांनी अणुकेंद्रकाभोवती फिरणारे इलेक्ट्रॉन हे एकाच नव्हे तर अनेक कक्षांतून फिरतात आणि प्रत्येक कक्षेसाठी ठराविक ऊर्जापातळी असते. ज्या इलेक्ट्रॉनची ऊर्जा जास्त तो केंद्रकापासून लांबच्या कक्षेमध्ये तर ज्या इलेक्ट्रॉनची ऊर्जा कमी तो केंद्रकाजवळच्या कक्षेमध्ये. या कक्षांची ऊर्जापातळी मात्र स्थिर असते आणि एखाद्या इलेक्ट्रॉनला ठराविक ऊर्जा मिळाली की तो बाहेरच्या कक्षेत ऊडी मारतो किंवा त्याची ठराविक ऊर्जा कमी झाली की आतल्या कक्षेत उडी मारतो.  घरातील गॅसच्या शेगडीच्या निळ्या ज्योतीमध्ये मिठाचे (सोडिअम क्लोराइडचे) कण टाकल्यावर  त्या क्षणी त्या जागी पिवळी ठिणगी दिसते. पाण्यात  सोडिअम धातूचा तुकडा टाकला असता तो पेटून  पिवळी ज्योत दिसते. रस्त्यावरील सोडिअम व्हेपर  दिव्यांमधूनही त्याच पिवळ्या रंगाचा प्रका

मिलेटसचा थेल्स

इसवी सनाच्या पाचव्या सहाव्या शतकात एका वर्षी ग्रीसमधील अथेन्स शहराच्या सुमारे तीनशे किलोमीटर अंतरावरील मिलेटस या शहरात एक अजब घटना घडली होती. त्या वर्षी जोरदार पाऊस झाल्याने खूप मोठ्या प्रमाणावर ऑलिव्हचे उत्पादन  झाले होते. या फळांपासून तेल निघत असल्याने व ते घरगुती वापरात येत असल्याने त्या प्रदेशात तेलघाणींचा  व्यवसाय प्रचलित होता. या वर्षी शेतकरी खूप आनंदात होते, खूप वर्षांनंतर एवढे पीक आले आणि आता फक्त तेल काढून ते बाजारात न्यायचे होते. तेल काढण्यासाठी जेव्हा ते आपले आपले उत्पादन घेऊन घाणींच्या मालकांकडे गेले तेव्हा हताशपणे सर्व मालकांनी त्यांना थेल्सकडे जायला सांगितले. थेल्स हा मिलेटस शहरातील स्वतःच्या ज्ञानाचा व्यवहारात उपयोग करून घेणारा प्रसिद्ध व्यक्ती होता. हिवाळ्यातच आपल्या निसर्ग निरीक्षणाने या वर्षीच्या पर्जन्याचा कयास त्याने बांधला आणि मिलेटस शहरातील सर्व तेलघाणी त्याने खूप कमी किमतीत भाडेतत्वावर विकत घेतल्या. आता मालकांना घाणींच्या वापरासाठी तो म्हणेल त्या किमतीला त्या परत घ्याव्या लागणार होत्या आणि यातून थेल्सला बराच पैसा मिळणार होता.   (या थेल्सबद्दल बरेच किस्से

विज्ञान रंजन स्पर्धा 2023 (प्रश्नावली)